Sufczyna

Sufczyna – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Bircza, nad rzeką Stupnicą na terenie Pogórza Przemyskiego.

W latach 1340-1772 wieś leżała w ziemi sanockiej,w parafii łacińskiej w Birczy (1484), w Babicach (1507). Parafia greckokatolicka w Brzusce. Następnie do 1914 miejscowość leżała w gminie Bircza, w powiecie sanockim, w powiecie podatkowym w Birczy, w austriackiej Prowincji Galicja.
Od 1456 wieś była własnością szlachecką Stanisława, Mikołaja i Jana Kmitów. Następnie od 1491 własnością Jerzego Bireckiego, syna Jerzego z Humnisk, dziedzica Birczy. W 1526 wieś została spalona przez Tatarów. Od 1541 miejscowość była własnością Barbary Herburt. W XIX wieku należała do Adalberta hr. Dembińskiego, potem do Jana Stresów. Do niego również należała huta szkła, wydzierżawiona w 1890 roku Ludwikowi Geynerowi. Dla pracowników huty założono nową osadę - Jasienicę Sufczyńską.
Do 1939 istniał we wsi folwark należący do hr. Tarnowskich.
W latach 1939-1941 wieś była pod okupacją Związku Radzieckiego. Od czerwca 1941 do lipca 1944 była pod okupacją niemiecką.

2 grudnia 1944 w Sufczynie miała miejsce katastrofa lotnicza amerykańskiego samolotu bojowego B-24 Liberator „Ditney Hill"
W Sufczynie wszyscy słyszeli o amerykańskim samolocie,który rozbił się w tutejszych lasach.
Trzeba obejść lasem jedną górkę i na zboczu drugiej,za potokiem,będzie to miejsce jak dotrzeć do pamiętnego zakątka.
Las jak las. Tylko wprawne oko może dotrzeć zabliźnione już ślady katastrofy sprzed 59 lat. Wykrywacz metalu potwierdza lokalizację .Płytko pod ziemią leży mnóstwo maleńkich odłamków aluminiowej blachy,na niektórych świetnie zachował się czarna lakier. Na jednym z większych można odszyfrować fragment numeru i napis ALCL4.
W marcu 1945 roku na wieś napadł polski oddział partyzancki.Byly to ofiary śmiertelne i wileu rannych wśród ludności ukraińskiej.

11 kwietnia 1945 zginęło 26 ukraińskich mieszkańców Sufczyny. Atak polskich partyzantów na wieś był spowodowanych między innymi chęcią odwetu za ataki UPA na polskich mieszkańców Bachowa.

Wcześniej, w styczniu 1945 r. doszło do makabrycznego napadu UPA na nauczycielską rodzinę Sugierów w Sufczynie. Zbrodnia ta odbiła się szerokim echem na pobliskich terenach. Ciała ofiar, Jana Sugiera, jego żony Anieli i synów Zbigniewa i Mieczysława znaleziono w piwnicy. Zostały tam zawleczone po torturach zadanych im w mieszkaniu.

Prawdziwy opis mordu UPA na rodzinie Sugierów, która została zamordowana tylko dlatego, że była polska.

Podane informacje pochodzą z książki "Martyrologia polskiej ludności w województwie lwowskim w latach 1939-1947" autorstwa prawnika Stanisława
Jastrzębskiego.

3 XI 1944 mord na 4 osobach z rodziny Dorociaków,
3 I 1945 okrutny mord 4-osobowej rodziny Sugierów:

Opis świadka Leopolda Beńki, byłego mieszkańca Birczy:

"(...)Zostaliśmy powiadomieni o zamordowaniu w Sufczynie rodziny nauczycielskiej Sugierów.(...) Ciała ofiar: Jana Sugiera, jego żony Anieli i synów Zbigniewa oraz Mieczysława znaleźliśmy w piwnicy. Zostały tam zawleczone po torturach zadanych im w mieszkaniu, w którym podłoga i całe ściany były zbryzgane krwią. Prawdopodobnie gdy zawleczono ich do piwnicy byli już wszyscy w agonii. W piwnicy uformowano z nich straszliwą scenę orgii seksualnej. Zbigniewowi obcięto genitalia i włożono je w usta jego matki. Obciętą pierś matki włożono w usta Zbigniewowi, a do drugiej piersi przystawiono usta jej męża, Jana. Rano, jak tam przybyliśmy, ciała były już zamarznięte i mieliśmy trudności z ich rozdzieleniem. Zwłoki zostały przywiezione do Birczy i tam pochowane".

Rodzinę Sugierów pochowano w Birczy.

fot. Grzegorz Piwowarczyk

Relacja Leopolda Beńki została potwierdzona przez lekarza medycyny Jana Podgórskiego.

19 I 1945 zamordowanie dwóch kolejnych mieszkańców Sufczyny o nazwisku Kotowicz i Trznadel
5 X 1945 spalenie przez UPA większości polskich i ukraińskich zagród we wsi oraz zamordowanie 18 Polaków.
Kolejny napad miał miejsce 9 maja 1946 roku, zamordowano wówczas Jana Burdziaka - syna Mikołaja.

Sufczyna spalona została w 1945r. przez banderowców, liczyła wtedy 50 gospodarstw -251 mieszkańców. Jesienią wysiedlono na wschód większość Ukraińców z Sufczyny. 5 października oddział UPA spalił opuszczone gospodarstwo.

Murowana cerkiew grekokatolicka św. Mikołaja z 1879r. po 1948r. służyła jako magazyn gminny, a w 1962 r.została rozebrana.

We wsi jest natomiast murowany kościół p.w. św Jadwigi Śląskiej. Jego prezbiterium to dawna kaplica dworska z XVIII w. nawę dobudowano w XiXw., a wieżę ok.1930 r.
Końcowy etap rozbudowy finansował ówczesny właściciel majątku hrabia Tarnowski.

Budynek Szkoły Podstawowej w Sufczynie

kościół pw. św. Jadwigi.

Prezbiterium kościoła stanowi dawna kaplica dworska z XVIII wieku. W XIX wieku dobudowano nawę, a w 1930 wieżę.

Sufczyna w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XI (Sochaczew – Szlubowska Wola) z 1890 r.

fot. Rafał Włodek

Galeria zdjęć:

fot. Rafał Włodek

Bibliografia:
1. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich - http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/
2. http://pl.wikipedia.org
3. Antoni Kunysz, Miasto i powiat Przemyśl w Polsce Ludowej, Przemyśl 1973.
4. Stanisław Kryciński, Przemyśl i Pogórze Przemyskie, Pruszków-Olszanica 1997.
5. Mieczysław Orłowicz, Ilustrowany Przewodnik po Przemyślu i okolicy, Lwów 1917.
6. Andrzej Potocki, Żydzi w Podkarpackiem, Rzeszów 2004.