Kuźmina

Kuźmina gmina Bircza

## Kuźmina (gmina Bircza) – historia i charakterystyka

**Położenie i początki**

Kuźmina to wieś położona w gminie Bircza, w powiecie przemyskim, województwie podkarpackim. Pierwsze wzmianki o Kuźminie pochodzą z 1497 roku. Już w 1500 roku odnotowano, że mieszkańcy nie mieli zwolnienia od płacenia czynszów, co świadczy o jej szybkim rozwoju i integracji z systemem feudalnym regionu[2].

**Administracja i podział terytorialny**

W okresie międzywojennym oraz po II wojnie światowej Kuźmina była ważnym ośrodkiem administracyjnym. W latach 1934–1939 i 1941–1954 istniała gmina Kuźmina, obejmująca wsie: Kreców, Kuźmina, Lachawa, Leszczawa Górna, Leszczawka, Roztoka i Rozpucie. Siedzibą władz gminy była Kuźmina, a po wojnie przeniesiono ją do Birczy. Po reformie administracyjnej w 1954 roku gmina Kuźmina została zlikwidowana, a jej obszar włączono do gmin Bircza i Tyrawa Wołoska[1].

**Wydarzenia XX wieku i II wojna światowa**

Podczas II wojny światowej i w latach powojennych okolice Kuźminy były miejscem licznych walk i tragedii. W połowie 1945 roku doszło tu do napadów na ludność polską ze strony oddziałów UPA, podobnie jak w innych wsiach regionu[3]. 24 lipca 1946 roku w okolicach Kuźminy oddziały UPA zamordowały 14 żołnierzy Wojska Polskiego – miejsce ich kaźni zostało po latach odnalezione i upamiętnione[5].

**Dziedzictwo i współczesność**

Dziś Kuźmina to niewielka wieś, która zachowała swój wiejski charakter. Jej historia jest nierozerwalnie związana z burzliwymi dziejami pogranicza polsko-ukraińskiego, zwłaszcza w okresie II wojny światowej i bezpośrednio po niej. Współczesna Kuźmina stanowi część gminy Bircza i jest świadectwem wielowiekowej historii regionu[2][1].

---

Kuźmina to miejscowość o bogatej przeszłości administracyjnej i dramatycznych losach XX wieku, będąca ważnym punktem na mapie historycznej gminy Bircza.

Cytaty:
[1] Kuźmina (gmina) – Wikipedia, wolna encyklopedia https://pl.wikipedia.org/wiki/Ku%C5%BAmina_(gmina)
[2] Kuźmina - Miejscowości Miasta i Gminy Bircza https://www.bircza.pl/asp/kuzmina,54,,1
[3] Prawdziwa tragedia Birczy - Kresy.pl https://kresy.pl/kresopedia/historia/prawdziwa-tragedia-birczy/
[4] Dzieje Birczy - Historia - Urząd Miasta i Gminy w Birczy - Gmina Bircza https://www.bircza.pl/asp/dzieje-birczy,43,artykul,1,2909
[5] Bircza pamięta. 77 rocznica walk stoczonych w obronie Kuźminy i ... https://powiat.przemysl.pl/bircza-pamieta-77-rocznica-walk-stoczonych-w-obronie-kuzminy-i-birczy-przed-oun-upa/
[6] Kuźmina - Bircza - Trzy kultury https://bircza.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=28&Itemid=115
[7] Historia miejscowości - Bircza - Wirtualny Sztetl https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/b/173-bircza/96-historia-miejscowosci/69542-historia-miejscowosci