Dzisiaj jest: Sobota 27 Kwietnia 2024
Imieniny obchodzą: Anastazy, Andrzej, Bożebor, Kanizjusz, Martyn, Piotr, Teofil, Zyta
Do końca roku zostało 249 dni.
Zodiak: Byk

Po wymarciu Bireckich klucz dóbr birczańskich przeszedł w ręce linii Drohojowkich, która po kądzieli wywodziła się z rodzimej „dynastii” Biereckich. Ród Drohojowskich pochodził z Drohojowa i pieczętował się starym herbem Korczak. Przedstawiciele rodu piastowali wysokie urzędy w ziemi przemyskiej. Ich status wśród szlacheckich braci był zbliżony do pozycji Bireckich. Drohojowscy oprócz Birczy posiadali również swoje dobra w Rybotyczach. W skład klucza dóbr rybotyckich wchodziła m.in. Łomna i Trójca. Na tle rybotyckich majętności toczył się krwawy spór Drohojowskich ze Stanisławem Stadnickim zwanym Diabłem.

Zanim Drohojowscy zostali panami Birczy i jej klucza, to w ich rękach znalazły się Malawa i Dobrzanka. Wsie te należały do Jana Tomasza Drohojewskiego i Zofii z Biereckich Drohojowskiej, córki Jana Walentego Biereckiego i Zofii z Dubrawskich. W 1634 roku w umowie na przeżycie Jan Tomasz Drohojewski ubezpieczył na swoich dobrach sumę 100 zł wypłacone przez Andrzeja Dubrawskiego i jego żonę Zofię z Rosieczyna. W tym czasie Zofia Bierecka zrzekła się na rzecz niejakiego Konopackiego 700 zł. Matka Zofii po śmierci Jana Walentego wyszła ponownie za mąż, tym razem za Jerzego Stefana Fredrę.

           Jan Tomasz Drohojowski wraz ze swoją żoną pojawili się na pożółkłych kartach historii na tle sporów sądowych, tak charakterystycznych dla dawnej szlachty. Sprawa, w której Drohojowscy byli powodami, skierowana była przeciw podskarbiemu koronnemu Janowi Mikołajowi z Żurawa Daniłowiczowi. Spór dotyczył poddanych z Malawy. Zofia z Biereckich Drohojowska umarła przed 1642 rokiem. W tymże bowiem roku, 31 stycznia, Jan Tomasz Drohojowski zapisał 4000 zł swojej drugiej żonie Teofili, córce Andrzeja Chlewickiego. Nowe małżeństwo nie zagroziło jednak materialnemu zabezpieczeniu jego dzieci z pierwszego małżeństwa.

          Malawa i Dobrzanka, po śmierci Jana Tomasza Drohojewskiego, przeszły na jego synów z Zofii Biereckiej, Franciszka i Andrzeja. Był to wynik umowy z 26 marca 1652 roku między Teofilą Chlewicką a Wojciechem Drohojowskim, bratem Jana Tomasza. Wówczas to Franciszek i Andrzej przeszli pod opiekę stryja. W tej umowie Tofila Chlewicka zrzekła się praw do majątku po mężu na rzecz jego synów. Bracia Drohojowscy zadłużyli się u Marcina Madalińskiego starosty przemyskiego, żonatego z Katarzyną Bierecką, córką Andrzeja Biereckiego, dawnego właściela Birczy.

W 1655 roku w zamian za spłatę 36 000 zł długu, Andrzej i Franciszek Drohojowscy oddali Malawę
i Dobrzankę w trzyletni zastaw Madalińskiemu. Sprawa ze starostą przemyskim zakończyła się w 1661 roku, kiedy to Franciszek Drohojowski odstąpił Madalińskiemu połowę Malawy i Dobrzanki. 
W 1657 roku umarł Gabriel Birecki, ostatni z rodu Bireckich, który zamieszkiwał pałacowe wzgórze nad Stupnicą. Po śmierci Gabriela klucz dóbr birczańskich przeszedł w ręce jego zięcia Marcina Ubysza z Mogilnicy. Wkrótce jednak Ubysz zadłużył się u Andrzeja Drohojewskiego, syna Jana Tomasza. Doprowadziło do przejęcia całego klucza dóbr birczańskich przez Drohojewskich w 1669 roku.

Andrzej Drohojowski od 1655 roku był żonaty z Teofilą z Zabawy, córką Zygmunta Zabawskiego i Anny z Lusłowic Taszyckiej. Andrzej, mimo sprawy z Marcinem Madalińskim, był zamożnym dziedzicem. W umowie na przeżycie zapisał swojej żonie 10000 zł. Majątek Andrzeja powiększyło korzystne małżeństwo. Teofila Zabawska odziedziczyła po swoich rodzicach część dóbr w Komorowie i Księżostanach. W 1670 roku Zabawska odstąpiła te miejscowości Ołtarzewskiemu. Natomiast Drohojowscy w tym samym roku kupili od Tyrawskich dworek przy ul. Mostowej w Przemyślu.

             W rezydencjach miejskich przebywała szlachta okresowo w czasie wolnym od prac rolnych, w okresie niepokojów wojennych lub przy okazji załatwień różnych spraw gospodarczych i sądowych w centrach administracyjnych, grodzkich i ziemskich. Sprawy sądowe nie opuszczały bowiem dziedziców Birczy. W 1672 roku Andrzej i Franciszek Drohojowscy mieli sprawę w sądzie z pozwu Ligowskiego, który oskarżał braci o niedotrzymanie zawartego z nim kontraktu. Domagał się 8000 zł rekompensaty. Wydaje się, że nowi właściciele klucza birczańskiego źle traktowali swoich poddanych. Świadczy o tym sprawa w sądzie wytoczona Andrzejowi i Teofili przez dzierżawcę ich dóbr Eustachego Charczewskiego. Protestował on przeciw uciskaniu poddanych i usunięciu niektórych gruntów z dzierżawy. W 1673 roku Andrzej Drohojowski oddał Birczę wraz z dworem, folwarkiem i przedmieściami, oraz wsie Korzeniec i Wolę Korzeniecką w trzyletni zastaw Krzysztofowi Tomaszowi Drohojewskiemu za 8000 zł. W 1675 roku Andrzej sprzedał ostatecznie Bircza z przyległościami Piotrowi Janickiemu. W 1678 roku Janicki procesował się z Drohojewskimi w sprawie niedotrzymania wszystkich postanowień aktu sprzedaży klucza birczańskiego.

Po sprzedaży klucza birczańskiego Teofila Drohojowska ulokowała 10 000zł u Kazimierza Szczawińskiego kasztelana kruszwickiego. W ramach zabezpieczenia danej transakcji, wzięła ona w trzyletnie posiadanie Nowe Miasto Dyble z Posadą od Szczawińskiego. Teofila z Zabawskich Drohojowska umarła w 1677 roku. W tym to roku wymieniony już Ołtarzewski domagał się od Andrzeja Drohojewskiego i jego dzieci wydania dokumentów odnoszących się do własności Komorowa i Księżęstanu. W 1679 roku Andrzej ożenił się ponownie, tym razem z Katarzyną Wolską, córką Adama z Kochanowa Wolskiego i Anny Silickiej. Losy Drohojowskich nie były już jednak związane z Birczą i jej mieszkańcami.

 

                                                                                                                           Grzegorz Piwowarczyk 

 

© 2024 Bircza - Trzy Kultury