Synagoga w Birczy znajdowała przy obecnym skrzyżowaniu ulic Bieszczadzkiej i Wojska Polskiego, w miejscu parkingu noszącego adres ul. Bieszczadzka 23; przed Zagładą – przy ul. Wałowej (ulica obecnie również nie istnieje), ok. 150 m od Rynku. Została zbudowana w XIX wieku. Wiadomo, że podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali wystrój i wyposażenie. Obecnie w tym miejscu jest parking.
Identyfikacja tego obiektu nie jest jednak dostatecznie wyjaśniona. Zdaniem wojewódzkiego konserwatora zabytków właściwa synagoga gminna stała południowo-wschodnim zapleczu Rynku, a została zniszczona jeszcze przed 1939 (?). Natomiast budynek określany jako „dawna bóżnica” prawdopodobnie był jedynie domem modlitwy.
Po 1945 r. obiekt funkcjonował jako sklep żelazny Samopomocy Chłopskiej, a później jako magazyn Urzędu Gminy Bircza. Nie był objęty ochroną konserwatorską, a jedynie ujęty w ewidencji obiektów powstałych przed 1945 rokiem. W 2005 r. po orzeczeniu technicznym inspektora budowlanego konserwator skreślił budynek z ewidencji. W ślad za tym, wskutek zagrożenia wynikającego z uszkodzenia dachu, obiekt został rozebrany.
Bibliografia
- Motyka J., Bożnica legła w gruzach, „Nowiny” z 25.04.2005.