Najstarsze wiadomości o parafii w Leszczawie mamy dzięki opracowaniu dr Grzegorza Klebowicza. Parafia została erygowana przez biskupa Jana Dziaduskiego 11 lutego 1547 r, a uposażył ją właściciel Leszczawy Jan z Humnisk Humnicki, który również doprowadził do powstania pierwszego kościoła pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Pierwszym proboszczem ustanowiony został ks. Tyburcjusz Borynowski. Początkowo parafia należała do dekanatu przemyskiego, a później do mościckiego.
W wizytacji Szmbeka z 1722 r. mamy opis kościoła, gdy parafię wizytował ks. Jan Metlant. Wizytator wyraźnie zaznaczył, że był to pierwotny kościół św. Jana Chrzciciela ufundowany i wybudowany przez Jana Humnickiego, zaś jego restauracja miała miejsce w roku 1647. Był to obiekt drewniany, kryty gontem z przylegającą od wejścia dzwonnicą. W skład okręgu parafialnego liczącego wówczas 130 wiernych, zaliczone zostały wsie Leszczawa Dolna, Leszczawa Górna, Kotów, Leszczawka i Rudawka.
W 1743 r. kościół został konsekrowany przez biskupa Wacława Hieronima Sierakowskiego. Do parafii należały: Leszczawa Górna, Leszczawka, Malawa, Brzeżawa, Łomna i Dobrzanka i ten skład parafii nie zmienił się do czasu II wojny światowej. W 1772 r. parafia należała do dekanatu Nowe Miasto, a w początkach XIX wieku do dekanatu dobromilskiego.
W latach trzydziestych XX wieku rozpoczęła się budowa nowej murowanej świątyni, która trwała od 1933 r. Schematyzmy rzymskokatolickiej diecezji przemyskiej z lat 1933-1938 podają informację, że trwa budowa nowego kościoła, podobna informacja jest w pierwszym powojennym wydaniu schematyzmu z 1952 r.
Według schematyzmów rzymskokatolickiej diecezji przemyskiej w 1898 r. w Malawie istniała już szkoła, natomiast rok później mamy informacje o szkole w Brzeżawie. W 1908 r. jest wzmianka o szkole w Leszczawie Dolnej, a w 1910 r. w Leszczawie Górnej. W latach dwudziestych XX wieku mamy informację o istnieniu 6 szkół w parafii Leszczawa Dolna, jednak bez podania miejscowości.
Przy parafii od 1879 r. działało Bractwo Apostolstwa Serca Pana Jezusa, od 1886 Żywy Różaniec, od 1902 r. grupa wspierania wstrzemięźliwości (abstynencji) oraz czcząca Anioła Stróża i Świętą Rodzinę. W 1913 r. funkcjonowały tylko Żywy Różaniec i grupa wspierania wstrzemięźliwości, rok później doszedł apostolat modlitewny. Niestety późniejsze schematyzmy nie wyszczególniają już grup modlitewnych w parafiach.
Dochody kościelne od 1891 r. wynosiły 153 floreny, 61 krajcarów, od 1900 r. 154 floreny, 61 krajcarów. W wyniku wprowadzenia nowej waluty w Austro-Węgrzech od 1901 r. było to 309 koron, 22 halerze, w 1912 r. 152 korony, 66 halerzy, w 1914 r. 45 koron, 66 halerzy, a w 1916 r. 1054 korony, 34 halerze.
W opisywanym okresie Leszczawa Dolna miała różnych właścicieli. 1810?-1861 Maria Konarska, 1862- 1869? Żyd Naftali Rebhuhn, 1874 Karol Arndt, 1875 Ludwik Hilwik, 1877 ewangelik Guilhelmus Osbellkaus, 1878-1883 Roman Romer, 1884-1904 Leopold Janiszewski, 1905-1914? Jan Janiszewski i Klotylda z Maniawskich Janiszewska, 1916-1928 Jan i Tadeusz Janiszewscy, 1929 Tadeusz Janiszewski i spadkobiercy Jana Janiszewskiego (zm. 25.09.1926 r. w Leszczawie Dolnej), 1932-1938 spadkobiercy Jana i Tadeusza Janiszewskich.
Zachowało się niewiele informacji o wyglądzie ówczesnego kościoła. Kronika Diecezji Przemyskiej, Zeszyt 6, Listopad i Grudzień 1906 r. podaje informacje o wizytacji parafii Leszczawa Dolna przez biskupa sufragana przemyskiego Karola Józefa Fischera w dniach 3-4 września 1906 r.: Już się słońce miało ku zachodowi, gdy ks. biskup - wstąpiwszy po drodze do miejscowej cerkwi - przybył do kościoła w Leszczawie. Kościół ten stoi po prostu w parku. Otoczony drzewami, nadto tak blisko parku dworskiego pp. Janiszewskich, że gdy bezpośrednio przed wizytacyą była tu Misya OO. Jezuitów, kazał p. kolator dla wygody księży i ludu wyjąć sztachety; ambona stanęła w parku. Pozostawiono ten stan do przybycia ks. biskupa, który tę ambonę należycie wykorzystał. Dwór jest zaraz przy kościele; plebania dziesięć razy dalej od kościoła niż dwór; nadto ks. proboszcz musi z plebanii do góry się piąć do kościoła. Drogę ma prześliczną, przez szpaler drzew; ale co mu z tego w zimie przy gołoledzi? W ogóle okolica Birczy i Leszczawy jest śliczna. Ale kościół w Leszczawie staruszek, drewniany z połowy XVII. wieku, ubogi, wewnątrz pobielony. Żadnych osobliwości nie posiada. O jego wyrestaurowaniu nie ma mowy; trzeba myśleć o nowym kościele; i to ma na sercu ks. proboszcz Stan. Stankiewicz, - ale warunki trudne, bo lud ubogi. Dwie szkoły w parafii, w Brzeżawie i Malawie; in loco parochiae (w miejscu siedziby parafii) niema szkoły. Do bierzmowania przystąpiło 339 osób. PP. Janiszewscy podejmowali obiadem ks. biskupa z księżmi i liczne grono obywatelstwa okolicy.
Kronika diecezji przemyskiej ze stycznia 1911 r. opublikowała plany tworzenia nowych parafii, ekspozytur i budowy świątyń. Na terenie parafii Leszczawa Dolna planowano utworzyć ekspozyturę w Lipie do której naleć miały Lipa, Malawa i Brzeżawa. W Lipie miał powstać kościół a w Malawie kaplica.
Proboszczami parafii Leszczawa Dolna w opisywanym okresie byli: 1810 Franciszek Przonakiewicz - administrator (adm.). 1811 Kazimierz Sagalski. 1817 Bernard Zachariasiewicz adm. 1818 Franciszek Przonakiewicz - adm. 1820-1831 Jan Jandziński - adm. (proboszcz z Birczy) ur. w 1783 r. wyświęcony w 1808 r., 1832-1834 Jan Mydło - administrator ur. w 1803 r., wyświęcony w 1828 r. 1829-1831 wikariusz w parafii Rudki, 1835-1837 administrator, a później do 1846 r.? proboszcz w Trzcinicy, 1845?-1846? r. był wicedziekanem jasielskim, 1853?-1869? proboszcz w Strzałkowicach. 1835-1836 Wincenty Padewicz - adm. ur. w 1802 r., wyświęcony w 1827 r. 1837 - 1902 Stefan Stokłosiński, adm. w latach 1837-1840. Łącznie w parafii 65 lat! Ur. w 1808 r., wyświęcony w 1831 r. W 1884 r. otrzymał tytuł Prezbiter Jubilat. Wcześniej w latach 1831-1832 był wikariuszem w parafii Przeworsk, w latach 1832-1833 w parafii Brzostek, a w 1833-1834 administrator parafii Lubla. Ze względu na wiek, od 1893 r. w parafii był także wikariusz. Ignacy Zięba, w latach 1894-1895 Jan Drzewicki, w 1896 r. Michał Kuczek, 1897-1900 Franciszek Pałys, a w 1901 r. Stanisław Stankiewicz. Stefan Stokłosiński Zmarł 17.03.1902 r. 1902 Jakub Błaszczak - adm., proboszcz z Hyżnego. Wiemy, że ogłoszono konkurs na probostwo w Leszczawie Dolnej, który trwał do 30 kwietnia 1902 r.! 1902-1908 Stanisław Stankiewicz, ur. w 1864 r., wyświęcony w 1891 r. Od 1909 r. proboszcz Wesołej w dekanacie Dynów. Zmarł 13.07.1922 r. 1909-1911 Jan Gałuszka, ur. w 1874 r. w Krzywczy, od 1912 r. był proboszczem w Nowym Mieście, dekanat Dobromil. Zmarł 25.09.1918 r. 1912 Kazimierz Smólski - adm., proboszcz Birczy. 1913-1914? Jan Konopka ur. w 1874 r. w Woli Antoniowskiej, wyświęcony w 1901 r. Później proboszcz w Stobiernej. Zmarł 29.02.1944 r. 1916 Stanisław Okoński - adm., proboszcz Birczy. 1919-1948 Andrzej Cząstka ur. w 1882 r. w Krościenku Niżnym, wyświęcony w 1909 r. Od 1935 r. wicedziekan dobromilski. Po II światowej wojnie dziekan birczański, zmarł 25.10.1948 r. w Przemyślu.
W 1810 r. liczba wiernych w parafii wynosiła 686 i powoli rosła, by w 1900 r. osiągnąć 1055, a w 1938 r., z którego pochodzą ostatnie przedwojenne dane było ich już 1774. W tym w Leszczawie Dolnej - 620, w Leszczawce - 420, w Leszczawie Górnej - 240, w Brzeżawie 224, w Malawie 223, w Dobrzance - 45 i w Łomnej - 2. Warto tą liczbę porównać do mieszkających na terenie parafii 4569 grekokatolików i 161 Żydów, co daje razem 6504 mieszkańców na terenie parafii, czyli tyle ile obecnie cała gmina Bircza.
Maciej Duda